सिंक्रोनस आणि सिंक्रोनस मोटर्समधील फरक

1. कार्य तत्त्व:
एसिंक्रोनस मोटरचे कार्य तत्त्व इंडक्शन मोटरच्या कार्य तत्त्वावर आधारित आहे. जेव्हा एसिंक्रोनस मोटरच्या रोटरवर फिरणाऱ्या चुंबकीय क्षेत्राचा परिणाम होतो, तेव्हा इंडक्शन मोटरमध्ये एक प्रेरित विद्युत् प्रवाह निर्माण होतो, ज्यामुळे टॉर्क निर्माण होतो, ज्यामुळे रोटर फिरणे सुरू होते. हा प्रेरित प्रवाह रोटर आणि फिरणारे चुंबकीय क्षेत्र यांच्यातील सापेक्ष गतीमुळे होतो. म्हणून, एसिंक्रोनस मोटरचा रोटरचा वेग नेहमी फिरणाऱ्या चुंबकीय क्षेत्राच्या गतीपेक्षा थोडा कमी असतो, म्हणूनच त्याला "असिंक्रोनस" मोटर म्हणतात.
सिंक्रोनस मोटरचे कार्य तत्त्व सिंक्रोनस मोटरच्या कार्य तत्त्वावर आधारित आहे. सिंक्रोनस मोटरचा रोटर वेग फिरणाऱ्या चुंबकीय क्षेत्राच्या गतीशी तंतोतंत समक्रमित केला जातो, म्हणून "सिंक्रोनस" मोटर असे नाव आहे. सिंक्रोनस मोटर्स बाह्य पॉवर सप्लायसह सिंक्रोनाइझ केलेल्या वैकल्पिक करंटद्वारे फिरणारे चुंबकीय क्षेत्र तयार करतात, ज्यामुळे रोटर देखील समकालिकपणे फिरू शकतो. सिंक्रोनस मोटर्सना सामान्यतः रोटरला फिरणाऱ्या चुंबकीय क्षेत्राशी समक्रमित ठेवण्यासाठी बाह्य उपकरणांची आवश्यकता असते, जसे की फील्ड करंट्स किंवा कायम चुंबक.

2. संरचनात्मक वैशिष्ट्ये:
असिंक्रोनस मोटरची रचना तुलनेने सोपी असते आणि त्यात सामान्यतः स्टेटर आणि रोटर असतात. स्टेटरवर तीन विंडिंग आहेत जे एकमेकापासून 120 अंशांनी विद्युतीयरित्या विस्थापित केले जातात आणि पर्यायी प्रवाहाद्वारे फिरणारे चुंबकीय क्षेत्र निर्माण करतात. रोटरवर सामान्यतः एक साधी तांबे कंडक्टर रचना असते जी फिरणारे चुंबकीय क्षेत्र प्रेरित करते आणि टॉर्क निर्माण करते.
सिंक्रोनस मोटरची रचना तुलनेने जटिल आहे, सामान्यत: स्टेटर, रोटर आणि उत्तेजना प्रणालीसह. उत्तेजना प्रणाली DC उर्जा स्त्रोत किंवा कायम चुंबक असू शकते, ज्याचा वापर फिरणारे चुंबकीय क्षेत्र निर्माण करण्यासाठी केला जातो. उत्तेजना प्रणालीद्वारे व्युत्पन्न केलेले चुंबकीय क्षेत्र प्राप्त करण्यासाठी आणि टॉर्क निर्माण करण्यासाठी रोटरवर सामान्यतः विंडिंग देखील असतात.

3. गती वैशिष्ट्ये:
एसिंक्रोनस मोटरचा रोटरचा वेग नेहमी फिरणाऱ्या चुंबकीय क्षेत्राच्या गतीपेक्षा थोडा कमी असल्याने, त्याचा वेग लोडच्या आकारानुसार बदलतो. रेटेड लोड अंतर्गत, त्याची गती रेट केलेल्या गतीपेक्षा किंचित कमी असेल.
सिंक्रोनस मोटरची रोटर गती फिरत्या चुंबकीय क्षेत्राच्या गतीशी पूर्णपणे समक्रमित केली जाते, म्हणून त्याची गती स्थिर असते आणि लोड आकाराने प्रभावित होत नाही. हे सिंक्रोनस मोटर्सना ऍप्लिकेशन्समध्ये एक फायदा देते जेथे अचूक वेग नियंत्रण आवश्यक आहे.

4. नियंत्रण पद्धत:
असिंक्रोनस मोटरची गती लोडमुळे प्रभावित होत असल्याने, अचूक वेग नियंत्रण मिळविण्यासाठी सामान्यतः अतिरिक्त नियंत्रण उपकरणे आवश्यक असतात. सामान्य नियंत्रण पद्धतींमध्ये वारंवारता रूपांतरण गती नियमन आणि सॉफ्ट स्टार्ट यांचा समावेश होतो.
सिंक्रोनस मोटर्सचा वेग स्थिर असतो, त्यामुळे नियंत्रण तुलनेने सोपे असते. उत्तेजित प्रवाह किंवा कायम चुंबकाच्या चुंबकीय क्षेत्राची ताकद समायोजित करून वेग नियंत्रण मिळवता येते.

5. अर्ज क्षेत्र:
त्याच्या साध्या संरचनेमुळे, कमी किमतीमुळे आणि उच्च-शक्ती आणि उच्च-टॉर्क ऍप्लिकेशन्ससाठी उपयुक्तता, असिंक्रोनस मोटर्स औद्योगिक क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणावर वापरल्या जातात, जसे की पवन ऊर्जा निर्मिती, पंप, पंखे इ.
त्याच्या स्थिर गतीमुळे आणि मजबूत अचूक नियंत्रण क्षमतांमुळे, समकालिक मोटर्स पॉवर सिस्टममध्ये जनरेटर, कंप्रेसर, कन्व्हेयर बेल्ट इत्यादीसारख्या अचूक गती नियंत्रणाची आवश्यकता असलेल्या अनुप्रयोगांसाठी योग्य आहेत.

सर्वसाधारणपणे, असिंक्रोनस मोटर्स आणि सिंक्रोनस मोटर्समध्ये त्यांच्या कार्याची तत्त्वे, संरचनात्मक वैशिष्ट्ये, गती वैशिष्ट्ये, नियंत्रण पद्धती आणि अनुप्रयोग फील्डमध्ये स्पष्ट फरक आहेत. हे फरक समजून घेतल्याने विशिष्ट अभियांत्रिकी गरजा पूर्ण करण्यासाठी योग्य मोटर प्रकार निवडण्यात मदत होऊ शकते.

लेखक: शेरॉन